دربارهٔ بودجهٔ ۶۹۰ میلیارد تومانی سلامت دهان در سال ۱۳۹۷ چه می‌دانیم؟

نویسندگان: احمد صوفی محمودی ^۱، وحید رواقی^۲

^۱ دانشجوی دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مدیر پروژه پژوهشی دهان

^۲ پژوهشگر و استادیار سلامت جامعه، دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه بیرمنگام انگلستان

منتشرشده در وب‌گاه دندانه

لایحه بودجه سال آینده در آذرماه ۱۳۹۶ از سوی دولت به مجلس ارائه شد. لایحه بودجه دو منبع عمده برای سلامت دهان در نظر گرفته است که اعتبار این دو در مجموع ۶۸۹ میلیارد و دویست و هجده میلیون تومان است. این دو عبارتند از:

• خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان : ۵۹۶.۴ میلیارد تومان
• برنامه پزشک خانواده وزارت بهداشت (تامین سلامت دهان): ۹۲.۸ میلیارد تومان

لایحه بودجه در مورد نحوه توزیع اعتبار برنامه پزشک خانواده و تامین سلامت دهان اطلاعاتی ارایه نکرده است. اما در مورد توزیع اعتبار ۵۹۶.۴ میلیاردی « خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان» اطلاعات جزیی وجود دارد. از اینرو، در این یادداشت صرفا به تحلیل داده های مرتبط با بودجه « خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان» بر اساس آنچه در متن کامل لایحه بودجه منتشر شده می پردازیم. برای نگارش این یادداشت اطلاعات مربوط به این بودجه و هم چنین تعداد نفرات تحت پوشش هر دانشگاه علوم پزشکی در سال ۹۶ و بودجه سال آینده (سال ۱۳۹۷) استخراج کرده و با هم مقایسه نمودیم. لازم به یادآوری است که هدف این یاداشت نقد و بررسی سیاست‌های سلامت یا بودجه نیست، بلکه تلاش نمودیم تصویری از منابع موجود دانشگاه‌های علوم پزشکی برای «خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان» ارائه نماییم.

بودجه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان در سال ۱۳۹۷ چقدر است؟ در سال ۱۳۹۷ دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برای ارائه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان در مجموع بودجه‌ای معادل ۵۹۶ میلیارد تومان دریافت می‌کنند. در سال گذشته (سال ۱۳۹۶) مبلغ اختصاص داده‌شده به دانشگاه‌های علوم پزشکی برای خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان ۵۷۳ میلیارد تومان بود. این بودجه نسبت به سال گذشته اندکی بیش از چهاردرصد رشد داشته است.

بودجه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان برای چه تعدادی از شهروندان در نظر گرفته شده است؟ در سال آینده ۱۱ میلیون و ۲۲۵ هزار نفر در شهرها و روستاها تحت پوشش قرار خواهند گرفت. مطابق سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت محاسبه‌شده برای خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان نزدیک به ۱۵ درصد جمعیت کشور است. با وجود این، تعداد کسانی که در سال ۱۳۹۷ تحت پوشش خدمات پیشگیری قرار می‌گیرند، نسبت به سال قبل حدودا ۲۰ درصد (معادل یک میلیون و نهصد هزار نفر) افزایش یافته است.

نسبت جمعیت شهری و روستایی: در سال ۱۳۹۷، از مجموع ۱۱ میلیون و ۲۲۵ هزارنفر جمعیت هدف، ۵۷ درصد (۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر) تحت پوشش خدمات شهری و ۴۳ درصد (۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر) مشمول خدمات روستایی می‌شوند. ترکیب جمعیت روستایی و شهری تحت پوشش خدمات خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان در بودجه سال ۱۳۹۷ تفاوت چشمگیری با سال گذشته دارد. در سال ۱۳۹۷، تعداد ساکنان مناطق شهری ۶۵ درصد (۲ میلیون و ۵۳۰ هزار نفر) نسبت به سال گذشته افزایش داشته است؛ در عوض تعداد افراد تحت پوشش در روستاها یازده درصد (۶۴۵ هزار نفر) کاهش داشته است.

دریافت‌کنندگان بودجه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان: بودجه سلامت دهان در سال ۱۳۹۷ بین ۶۲ دانشگاه علوم پزشکی کشور تقسیم شده است. در سال ۱۳۹۷، چهار دانشگاه علوم پزشکی به دریافت کنندگان این بودجه اضافه شده‌اند. این دانشگاه‌ها عبارتند از خوی، خلخال، ساوه و سیرجان. دانشگاه‌های علوم پزشکی دریافت‌کننده بودجه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان برای خدمات شهری و روستایی بودجه دریافت می‌کنند، اما نسبت این بودجه با توجه به جمعیت شهری و روستایی آن‌ها متفاوت است.

بودجه در نظر گرفته‌شده برای هر شهروند تحت پوشش خدمات پیشگیری دهان و دندان: با احتساب جمعیت کل کشور می‌توان گفت سرانه بودجه خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان برای هر شهروند به طور میانگین حدودا هفت هزار و پانصد تومان است. اما از آنجایی که بودجه برای حدودا پانزده درصد جمعیت کشور محاسبه شده، می‌توان گفت برای هر فرد تحت پوشش خدمات شهری هزینه‌ای معادل ۳۶ هزار تومان در نظر گرفته شده است. در حالی که بودجه در نظر گرفته‌شده به ازای هر دریافت‌کننده خدمات روستایی معادل ۷۵ هزار و ۹۰۰ تومان است. سرانه خدمات روستایی برای سال ۱۳۹۷ بیش از دو برابر سرانه خدمات شهری است، در حالی که این نسبت در سال گذشته ۱.۲۵ برابر بود.

کدام دانشگاه‌ها بیش‌ترین و کم‌ترین جمعیت را پوشش می‌دهند؟

شش دانشگاه علوم پزشکی از مجموع ۶۲ دانشگاه، یک چهارم گروه هدف را تحت پوشش خدمات قرار می‌دهند. این دانشگاه‌ها به ترتیب جمعیت تحت پوشش عبارتند از دانشگاه‌های علوم پزشکی فارس، همدان، زاهدان، مازندران و جهرم.

تذکر ضروری:

یک: در مورد گروه هدف «خدمات پیشگیری ودرمان دهان و دندان» که تنها چهارده درصد جمعیت کشور است اطلاعاتی در لایحه نیامده است.

دو: به نظر می‌رسد در متن منتشر شده از لوایح بودجه، در مواردی اشکالات محاسبه‌ای یا چاپی وجود دارد. (برای مثال اعداد و ارقام ناهمخوان و نادرست برای خدمات پیشگیری روستایی دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر منتشر شده است). هم چنین، برخلاف بقیه دانشگاه‌های علوم پزشکی، به دانشگاه تربت جام بودجه‌ای برای خدمات روستایی تعلق نگرفته است. اشتباهات موجود در فایل‌های ارائه‌شده احتمالاً بر صحت محاسبات ما تأثیر گذاشته است.

جدول شماره یک: تعداد و درصد افراد تحت پوشش خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در بودجه سال ۹۶ و ۹۷

جدول شماره دو: منابع مالی اختصاص داده‌شده به برنامه خدمات «خدمات پیشگیری و درمان دهان و دندان» و سرانه هر فرد در سال‌های ۹۶ و ۹۷