شناسایی داروهای بدون قند
محصولاتی که حاوی فروکتوز، گلوکز و یا ساکارز نباشند، محصولات بدون قند (sugar free) در نظر گرفته می‌شوند. موادی دارای شربت گلوکز هیدروژنه، لیکاسین، مالتیتول، سوربیتول و زایلیتول نیز به‌عنوان بدون قند ذکر شدهاند، چون شواهدی وجود دارد که پوسیدگی‌زا نیستند. شیرین‌کننده‌های مصنوعی هم به‌عنوان بدون قند در نظر گرفته شدهاند.
بیمارانی که می‌توانند داروهای مایع مصرف کنند، شامل کودکان مبتلا به بیماری مزمن، سالمندان ضعیف و بزرگسالان با نیازهای ویژه هستند. کودکان مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند صرع، ممکن است به داروهای مایع برای مدت زمان طولانی نیاز داشته باشند. مصرف مکرر داروهای مایع نیز می‌توانند برای دلایل متعددی از جمله کاهش درد، عفونت و سرفه و سرماخوردگی باشد.
اطلاعات بروشور انجمن ملی داروسازی انگلستان با عنوان «قند در داروها» برای استفاده در نسخه‌های قبلی از «فراهم‌کردن سلامت دهان و دندان بهتر» استفاده شد. این بروشور آخرین بار در سال ۱۳۸۵ مورد بررسی قرار گرفت و بسیاری از اطلاعات آن در حال حاضر بروز نیست.
مرجع خدمات بازرگانی نظام سلامت انگلستان بخشی از اطلاعات تجویزشدهٔ دستورنامهٔ ملی بریتانیا (BNF) از دی ۱۳۹۱ تا آذر ۱۳۹۲ را ارائه داده است. از این لیست، ۱۰ داروی مایع، محلول و سوسپانسیون که بیشتر تجویز شدهاند، در جدول ۵.۱ نشان داده شده است.
جدول ۵.۱ – فهرست ده داروی مایع و سوسپانسیون بیشتر تجویزشده در سال ۱۳۹۲*
| نام دارو در دستورنامهٔ ملی بریتانیا (BNF)** | تعداد کل تجویزها |
| Lactulose_Soln 3.1g-3.7g/5ml | ۳۷۸۵۲۴۹ |
| Ensure Plus_Milkshake Style Liq(10 Flav) | ۱۵۸۹۲۷۸ |
| Amoxicillin_Oral Susp 125mg/5ml S/F | ۱۳۲۰۵۱۳ |
| Fortisip Bottle_Liq (8 Flav) | ۱۱۶۱۴۱۴ |
| Morph Sulf_Oral Soln 10mg/5ml | ۷۷۸۸۸۰ |
| Amoxicillin_Oral Susp 125mg/5ml | ۷۱۵۳۴۰ |
| Gaviscon Advance_Liq (Aniseed)(Forum) | ۶۹۹۶۸۴ |
| Gaviscon Advance_Liq (Aniseed) (Reckitt) | ۶۷۲۴۱۳ |
| Oramorph_Oral Soln 10mg/5ml | ۶۴۸۵۶۴ |
| Paracet_Oral Susp Paed 120mg/5ml S/F | ۶۱۷۲۸۶ |
| * اطلاعات تجویزشدهٔ دستورنامهٔ ملی بریتانیا (BNF) مربوط به مرجع خدمات بازرگانی نظام سلامت انگلستان (NHSBSA) در سطح ارائه (از دی ۱۳۹۱ تا آذر ۱۳۹۲). کپی‌رایت ۲۰۱۴ NHSBSA ** این اطلاعات بر اساس آن‌چه است که در انگلستان تجویز می‌شود و ممکن است شامل داروهایی باشد که در ایرلند، ولز یا اسکاتلند دیگر تجویز نشوند. | |
این لیست نشان می‌دهد که دو مورد از چهار مورد مایعات / محلول‌ها / سوسپانسیون‌های بیشتر تجویزشده، مکمل‌های تغذیه‌ای هستند که با توجه به عملکرد خود، به‌صورت بدون قند در دسترس نخواهند بود. همچنین، این جدول نشان می‌دهد که تجویز سوسپانسیون خوراکی آموکسی‌سیلین بدون قند ml۵/mg12۵ تقریباً دو برابر بیشتر از سوسپانسیون آموکسی‌سیلین خوراکی ml۵/mg12۵ است. این جدول نشان می‌دهد داروی مایعGaviscon Advance که به‌صورت بدون قند موجود است، نسخهٔ شیرین آن بیشتر از نسخهٔ بدون قند تجویز می‌شود. لازم است که بیماران از وجود نسخه‌های بدون قند داروها آگاه شوند و آن را درخواست کنند.
اگر بیمار یک دارو مایع به‌صورت بلندمدت مصرف می‌کند که شیرین است، به تیم‌های بالینی توصیه می‌شود که دستورنامهٔ ملی بریتانیا را بررسی کنند تا ببیند که آیا جایگزین‌های بدون قند دارو در دسترس هستند یا خیر. هنگامی که جایگزین بدون قند دارو در دسترس است، دندان‌پزشک باید از پزشک عمومی، با توضیح دادن دلایل، درخواست کند که در صورت امکان بیمار از نسخهٔ بدون قند دارو استفاده کند.
همچنین به والدین باید توصیه شود که با داروسازان صحبت کنند و از در دسترس‌بودن نسخه‌های بدون قند داروهای مایع مطلع شوند و توضیح دهند که چرا آن‌ها باید این‌ها را به جای نسخه‌های حاوی قند انتخاب کنند.
برای بزرگسالانی که هنوز دندان دارند و کودکانی که به صورت بلندمدت داروهایی مصرف می‌کنند که حاوی قند هستند و جایگزین‌های بدون قند آن‌ها در دسترس نیست، به بیماران/والدین باید توصیه شود که در صورت امکان سعی کنند داروها را در زمان وعده‌های غذایی صرف کنند. این ممکن است همیشه امکان‌پذیر نباشد؛ مثلاً اگر دستورالعمل خاص برای مصرف داروها مانند مصرف آن با معدهٔ خالی وجود داشته باشد. تیم دندان‌پزشکی نیز باید به اهمیت مسواک‌زدن به‌عنوان آخرین اقدام قبل از خواب تأکید کنند و این‌که در یک ساعت قبل از خواب چیزی نباید خورده یا نوشیده شود.
منبع
Baqir W, Maguire A, (2000). Consumption of prescribed and over-the-counter medicines with prolonged oral clearance used by the elderly in the Northern region of England, with special regard to generic prescribing, dose form and sugar content. Public Health 2000 Sep 114(5): 367-73
