بخش ۱۰: کمک به تغییر عادت‌های بیماران

مقدمه

همهٔ ارائه‌دهندگان خدمات سلامت، ازجمله گروه‌های دندان‌پزشکی، نقش مهمی در استفادهٔ حداکثری از ارتباط با بیماران، کمک به آن‌ها برای تغییر رفتار و بهبود سلامت و تندرستی آن‌ها دارند.

اعمال مرتبط با بهداشت دهان و دندان، استفاده از دخانیات و الکل، شیوه‌های رژیم غذایی خاص، استفاده از فلوراید و حضور در مطب دندان‌پزشکی همگی رفتارهای مهم مرتبط با سلامت دهان‌اند. پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان تا حد زیادی وابسته به تغییر رفتار بیماران همراه با راهنمایی‌های حرفه‌ای است. بیماران باید دارای دانش، انگیزه و مهارت‌های مناسب مرتبط با سلامت باشند تا سلامت دهان و دندان خوبی داشته و آن را حفظ کنند. گروه‌های دندان‌پزشکی می‌توانند راهنمایی و پشتیبانی را با استفاده از توصیهٔ بسیار کوتاه و ارجاع (روش ۳۰ ثانیه‌ای)، مداخلات مختصر و در هنگام نیاز، پشتیبانی کامل برای فراهم‌کردن امکان تغییر رفتار مرتبط با سلامت در ییماران خود ارائه کنند.

پشتیبانی از تغییر رفتار در یک محیط بالینی بسیار مهم است، اما این باید بر استراتژی‌های بهبود سلامت دهان و دندان جمعیتی و جامعه‌نگر که دلایل گسترده‌تر سلامت دهان و دندان ضعیف در جامعه را برطرف می‌کنند، استوار باشد.

در این بخش خلاصه‌ای از موارد زیر بررسی می‌شود:

• اصول تغییر رفتار
• نقش تیم دندان‌پزشکی در حمایت از بیماران برای تغییر رفتار
• ملاحظات کلیدی برای برقراری ارتباط مؤثر با بیماران

بررسی اجمالی تغییر رفتار

تعداد زیادی از نظریه‌ها و مدل‌های روان‌شناختی برای توضیح تغییر رفتار توسعه یافته‌اند. درهرصورت، مسائل کلیدی در زیر خلاصه شده است.

درک فرایند تغییر:

• تغییر رفتار یک فرایند طولانی و اغلب دشوار است که ممکن است شامل تلاش‌های متعدد قبل از تثبیت رفتار جدید باشد
• توانایی تغییر رفتار تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل فردی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. شرایط اجتماعی و اقتصادی تأثیر عمده‌ای می‌گذارند
• ارائهٔ اطلاعات سلامت به‌تنهایی بعید است به تغییرات پایدار در رفتار اکثر مردم بینجامد
• از بیماران انتظار نداشته باشید که فقط به‌خاطر جزوهٔ داده‌شده به آن‌ها، به‌سرعت و به‌راحتی قادر به تغییر رفتار باشند

شناخت انگیزه‌های متفاوت تغییر:

• بسیاری از بیماران ممکن است مجموعه‌ای متنوع از انگیزه‌ها و دلایل برای تغییر رفتار خود داشته باشند
• اجتناب از بیماری تنها یک مورد از طیف وسیعی از دلایل برای تغییر است. به عنوان مثال، افراد سیگاری که مایل به ترک هستند، ممکن است با دیدن اثرات منفی سیگار در کودکان‌شان، ظاهرشان یا هزینه‌های دخانیات انگیزهٔ ترک‌کردن پیدا کنند

جمع‌شدن رفتارها – پیوندهای به اشتراک گذاشته‌شده:

• گروه‌هایی از رفتارها، مانند سیگارکشیدن، سوء مصرف الکل و عادات بهداشتی ضعیف اغلب با هم در گروه خاصی از مردم جمع می‌شوند
• بنابراین در صورتی که یک رفتار با دیگر رفتارها مرتبط باشد، تغییر آن رفتار ممکن است مشکل‌ساز باشد، مگر این که با تفکری دقیق به اثرات اساسی روی این خوشه از رفتارها پرداخت

سدهایی برای تغییر – موانعی برای غلبه‌کردن:

• عوامل بالینی، روانی، اجتماعی و محیطی ممکن است همگی موانعی برای تغییر باشند
• افراد بسیار باانگیزه، با روابط اجتماعی خوب و محیط زندگی حمایتی احتمال موفقیت بیش‌تری برای موفقیت دارند
• فرصت‌هایی برای تغییر در برخی از مراحل زندگی مانند بارداری یا به‌تازگی بچه‌دارشدن، ترک مدرسه، شروع یک رابطهٔ جدید و یا ورود به بازنشستگی بیش‌تر ممکن است

به منظور حمایت از بیماران به تغییر رفتار، گروه‌های دندان‌پزشکی نیاز به درنظرگرفتن شرایط اجتماعی بیمار خود، فرایند تغییر و انگیزه‌ها و موانع دستیابی به آن دارند. همهٔ اعضای تیم دندان‌پزشکی می‌توانند نقش داشته باشند و این مهم است که نقش هر عضو با دقت در نظر گرفته شود و در تیم مورد توافق باشد و افراد به آموزش مناسب برای حمایت از آن‌ها در این نقش دسترسی داشته باشند.

نقش تیم دندان‌پزشکی در حمایت از تغییر رفتار

اعضای تیم دندان‌پزشکی مهار‌ت‌هایی دارند که می‌توانند به بیماران کمک کنند که رفتار خود را تغییر دهد تا اثر مثبتی روی سلامت دهان و دندان خود بگذارند. شکل ۱۰.۱ به تشریح چگونگی تغییر رفتار چه با استفاده از مشاورهٔ بسیار کوتاه (بین ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه) و چه مشاورهٔ عمیق‌تر مانند یک مداخلهٔ مختصر (بین پنج تا ده دقیقه) می‌پردازد. این مهم است که مناسب‌ترین عضو تیم برای ارائهٔ مداخله انتخاب شود. به عنوان مثال، دندان‌پزشک به مشاورهٔ بسیار کوتاه بپردازد (و اطمینان یابد که این در پروندهٔ بیمار نوشته شود). مداخلات مختصر و/یا ارجاع به مراکز خدمات محلی توسط درمانگران دندان، آموزش‌دهندگان سلامت یا پرستاران دندان‌پزشکی انجام شود.

شکل ۱۰.۱: رفع مشکل تغییر رفتار

آموزش

این مهم است که اطمینان حاصل شود آموزش برای تیم دندان‌پزشکی در دسترس است تا بیماران در مورد تغییر رفتار پشتیبانی شوند و این‌که اعضای تیم دندان‌پزشکی به این آموزش‌ها دسترسی داشته باشند. به عنوان مثال، مراکز خدمات ترک سیگار نظام سلامت انگلستان (ncsct.co.uk/pub_training.php)            و مرکز آموزش در مورد الکل (www.alcohollearningcentre.org.uk/eLearning/IBA/) هر دو آموزش‌های آنلاین رایگان ارائه می‌دهند. این یک راه مفید برای اطمینان از این است که پیام‌های روشن و منطقی به بیماران داده می‌شود.

ملاحظات کلیدی برای برقراری ارتباط مؤثر با بیماران

این مهم است که به برقراری ارتباط مؤثر با بیماران برای افزایش تأثیر مشاوره بپردازید و اطمینان حاصل کنید که این ارتباط حمایتی و غیر تهدیدکننده است و امکان بررسی و تثبیت تغییر رفتار را می‌دهد. شکل ۱۰.۲ ملاحظات کلیدی را شرح می‌دهد.

گرفتن پیام درست از طریق:

• اطمینان حاصل‌کردن از این که اطلاعات سلامت دهان و دندان ارائه‌شده به بیماران روشن، مبتنی بر شواهد و سازگار با پیام‌های سلامتی سایر متخصصان سلامت است
• متناسب‌کردن اطلاعات مطابق شرایط مخصوص فرد
• ارائهٔ پیام‌های مثبت، چرا که در ایجاد تغییر مؤثرتر است

مهارت‌های ارتباطی مؤثر:

• از طیف وسیعی از مهارت‌های ارتباطی استفاده کنید
• مهارت‌های گوش‌دادن فعال را به کار ببرید
• از سؤالات باز و لحن تشویق‌آمیز استفاده کنید
• به میان حرف بیماران نپرید، چرا که مردم برای توضیح خود به زمان نیاز دارند
• از زبان تهدیدآمیز، رئیس‌وار و باید و نبایدی استفاده نکنید
• تأثیر ارتباط غیر کلامی مانند حالات چهره، وضعیت بدن و تماس چشمی را در نظر بگیرید

شکل ۱۰.۲: نقش گروه‌های دندان‌پزشکی در ترویج تغییر رفتار

بررسی مزایای تجارب در حال تغییر و گذشته:

• سعی کنید که اعتماد به نفس بیماران به تغییر را افزایش دهید
• فواید شخصی از تغییر یک رفتار خاص را تجربه کنید تا انگیزه و شور و شوق به تغییر را افزایش دهید
• تلاش‌های قبلی بیمار برای تغییر رفتار را بررسی کنید، چرا که می‌تواند به شناسایی عواملی که آن‌ها را کمک کرده یا مانع شده کمک کند و می‌تواند بینش کافی را ایجاد کند و اعتماد به نفس بیماران برای تلاش جهت تغییر را افزایش دهد

تعیین هدف:

• هنگامی که فردی تصمیم گرفته است که می‌خواهد تغییر کند، مهم است که در مورد یک هدف به‌وضوح تعریف‌شده بحث کنید و به توافق برسید
• اهداف باید SMART باشند:
  Specific (مشخص): اهداف روشن و دقیق موجب تمرکز و وضوح هدف می‌شود.

Measurable (قابل اندازه‌گیری): تعیین اهدافی که کمّی باشند و بتوانند به‌راحتی اندازه‌گیری شوند، مهم است
Achievable (دست‌یافتنی): اهدافی را تعیین کنید که چالش‌برانگیز اما قابل دستیابی برای بیمار باشند. تعیین اهداف دست‌نیافتنی صرفاً انگیزه را از بین می‌برد
Relevant (مرتبط): ضروری است که هدف با توجه به شرایط، انگیزه ها و نیازهای بیمار در نظر گرفته شود
Timely (به‌موقع): مهم است که بررسی کنید که در حال حاضر رسیدن به هدف برای بیمار کار درستی است. تنظیم یک چارچوب زمانی روشن نیز برای کمک به حفظ انگیزه و نظارت بر پیشرفت مهم است

• زمانی که اهداف SMART به توافق رسیدند، پس از آن ایجاد یک نقشهٔ راه اقدام شخصی برای تحقق اهداف مورد توافق لازم است
• تخصیص پاداش مناسب برای هر پیشرفت به‌دست‌آمده بخش مهمی از فرایند برنامه‌ریزی است و به حفظ انگیزه کمک می‌کند

نظارت بر پیشرفت:

• حفظ رفتار جدید بسیار مهم است، به‌خصوص زمانی که بیماران با شرایط دشوار روبرو می‌شوند
• از تغییر رفتار توسط شناسایی اجتماعات حمایتی برای کمک به حفظ و ایجاد ثبات در رفتار جدید آن‌ها حمایت کنید
• دوستان، همکاران و اعضای خانواده همه می‌توانند تشویق و حمایت فراهم آورند، اگر آن‌ها بدانند هدف بیمار چیست
• کمک به پیش‌بینی بالقوهٔ شرایط دشوار پیش رو و توسعهٔ مکانیسم‌های مقابله با بیماران مفید است. برای مثال، در زمان استرس و فشار خاص، افراد ممکن است نیاز به این داشته باشند که چگونه برای جلوگیری از عود مقابله خواهند کرد

نتیجه

گروه دندان‌پزشکی نقش مهمی در کمک به بیماران برای اتخاذ رفتار ارتقادهندهٔ سلامت دهان و دندان ایفا می‌کند. تغییر رفتار کار آسانی نیست. بنابراین مهم است که تیم‌های دندان‌پزشکی فرایندها و اثرات بر تغییر را درک کنند و راهنمایی و پشتیبانی مبتنی بر شواهد ارائه دهند.

منابع مفید

Department of Health, (2008). Improving health: Changing behaviour. NHS Health Trainers Handbook. Department of Health, London.

Handbook to the NHS constitution for England 27 July 2015. https://www.gov.uk/government/publications/the-nhsconstitution-for-england

Harris R, Gamboa A, Dailey Y, Ashcroft A. One-to-one dietary interventions undertaken in a dental setting to change dietary behaviour. Cochrane Database of Systematic Reviews 2012, Issue 3. Art. No.: CD006540. DOI: 10.1002/14651858.CD006540.pub2.

Michie S, van Stralen MM, West R, (2011). The behaviour change wheel: A new method for characterizing and designing behaviour change interventions. Implementation Science, 6: 42.

NICE, (2007). Behaviour change: NICE public health guidance 6. National Institute for Health and Clinical Excellence, London.

NICE, (2014). Behaviour change, individual approaches (PH49). National Institute for Health and Clinical Excellence, London www.nice.org.uk/ph49

Rollnick S, Mason P, Butler C, (1999). Health behaviour change: a guide for practitioners. Churchill Livingstone, London.

Rollnick S, Miller W, Butler C, (2008). Motivational interviewing in health care: helping patients to change behaviour. Guildford Press, New York.