چرا رفتن به دندان‌پزشکی مثل بازگشت به دورهٔ پارینه سنگی است؟

پیوند به مقالهٔ اصلی: https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2015/08/05/why-going-to-the-dentist-seems-stuck-in-the-stone-age

تاریخ انتشار اولیهٔ مقاله: ۱۴ آذر ۱۳۹۴

ترجمه: احمد صوفی محمودی

هنگامی که دندان‌پزشک روی دندان‌های‌مان کار می‌کند و آن را تراش می‌دهد، همهٔ ما به این فکر کرده‌ایم که آیا راه بهتری به جای این کار وجود ندارد؟

زمانی که انسان‌شناسان در تیر ماه ۱۳۹۴ در یک دندان با قدمت ۱۴۰۰۰ سال شواهدی از دستکاری آن توسط انسان را کشف کردند، این مسئله که مردم در دوران پارینه سنگی برای پوسیدگی‌های دندان‌های‌شان کار درمانی انجام می‌دادند شگفت‌آور نبود. این واقعیت که این روش آشنا به نظر می‌رسید جای تعجب داشت.

در نشریهٔ Scientific Reports نوشته شده که: «ابتدایی‌ترین روش دستکاری پوسیدگی دندان یک گونه از تکنیک برداشتن بافت بود … خراشیدن/اهرم‌کردن قسمت داخل ضایعهٔ پوسیدگی با استفاده از ریزسنگ‌های تیز».

دندان‌پزشکی تحولات بسیاری را در طی هزاره‌ها پشت سر گذاشته است. امروزه هیچ‌کس دندان‌پزشکان را برای استفاده از ریزسنگ‌های تیز جهت برداشتن پوسیدگی‌ها بازخواست نمی‌کند. این حوزه اکنون بسیار امن‌تر است، به سوی پیشگیری در حال حرکت است و نسبت به چند سده پیش که پیرایشگران جراح دندان‌ها را می‌کشیدند، درد بسیار کم‌تری متوجه بیماران است. فلوراید، بی‌حسی و دندان‌پزشکی به‌صورت «تراشیدن و پرکردن» به طرز قابل توجهی به ما در سالم‌نگه‌داشتن دندان‌های ما تا زمان پیری کمک کرده‌اند. مثلاً این نمودار بیان می‌کند که تا چه حدی گسترش توزیع آب دارای فلوراید موجب کاهش مشکلات دندانی شده است.

اما با وجود تمام این پیشرفت‌ها، دندان‌پزشکی هنوز بخشی از پزشکی است که ظاهراً به طرز عجیبی در همان دوران قدیم مانده است. در حالی که بزاق در پشت گلویتان جمع شده است، زبان خود را به سمت چپ و راست حرکت می‌دهید. یک انگشت پوشیده‌شده با دستکش لب‌های‌تان را باز می کند و یک مجموعه تجهیزات آشنا متشکل از چند دریل و ابزارهای فلزی در آن نزدیکی برق می‌زند.

نشستن روی یونیت دندان‌پزشکی می‌تواند بسیار شبیه سفر در زمان باشد؛ همیشه به همان زمان احساس درد در فک‌ها برمی‌گردیم. در عصر جراحی چشم با لیزر، روش‌های لاپاراسکوپی برای جراحی‌های پیچیده، ژن‌درمانی و ساخت مجاری هوایی مصنوعی با چاپگرهای سه‌بعدی، دندان‌پزشکی همچنان بسیار شبیه نجاری به نظر می‌رسد.

دندان‌پزشکان واضحاً تمایل دارند در مقابل نوآوری‌ها در حوزهٔ‌شان حالت تدافعی به خود بگیرند. فلوراید در آب آشامیدنی، مواد کامپوزیتی جدید برای پرکردن حفره طوری که نیاز به تراش زیاد بافت دندان نداشته باشد و ایمپلنت‌های دندانی تنها تعدادی از این تغییرات است.

Denis Kinane، رئیس دانشکدهٔ دندان‌پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا می‌گوید: «نوآوری‌های زیادی در دندان‌پزشکی وجود دارد. شما دارید ایمپلنت‌های دندانی که همه‌چیز را کاملاً تغییر داده‌اند، انکار می‌کنید».

اما آیا این‌ها انقلاب هستند یا تکامل ایده‌های موجود به حساب می‌آیند؟ روی مفهوم ایمپلنت از اوایل قرن بیستم میلادی کار شده است. بنابراین حتا اگر فناوری، علم و مواد هم تا چند دههٔ گذشته نتوانستند آن‌ها را عملی و به روالی عادی تبدیل کنند، این ایده برای بسیاری از افرادی که دندان‌پزشکان نیستند، چندان خارق‌العاده به نظر نمی‌آید. فناوری‌هایی که حتا تصورش را هم نمی‌کردیم، کجاست؟فناوری تاپ دندان‌پزشکی کجاست؟

David Mooney یک مهندس زیست‌پزشکی از دانشگاه هاروارد است که روی مسائل مهم پزشکی کار می‌کند. او در حال انجام آزمایش روی یک واکسن علیه ملانوم (سرطان پوست) است و روش اخته‌کردن بدون جراحی حیوانات خانگی را توسعه می‌دهد. بیش از یک سال پیش، او و همکارانش مطالعه‌ای در مورد برخی از کارهای اولیهٔ‌شان در موش‌های صحرایی منتشر کردند و نشان دادند که از یک لیزر کم‌توان می‌توان برای تحریک سلول‌های بنیادی موجود در دندان‌ها برای بازسازی بخشی از دندان در موش‌ها استفاده کرد. او از آن زمان به بعد در این مورد خیلی حرف زده است.

Mooney می‌گوید: «این مسئله برای من واقعاً قابل توجه است. هنوز هم تقریباً هر روز سؤال‌هایی دریافت می‌کنم. چنین کاری واقعاً مورد قبول افراد بسیاری خواهد بود. گزینه‌هایی که به‌طور کلی امروزه برای دندان‌پزشکی ترمیمی استفاده می‌شوند، احتمالاً همان مواردی هستند که سال‌های متمادی مورد استفاده بوده و مردم به یک رویکرد متفاوت (رویکرد بازساختی) به‌جای پرکردن سادهٔ دندان بیش‌تر علاقه‌مندند».

کار Mooney هنوز روی انسان آزمایش نشده است، اما داوطلبان علاقه‌مند در تلاش برای ثبت نام هستند. Praveen Arany دندان‌پزشکی که این پروژه را با Mooney سرپرستی کرده است، امسال به کرسی استادی دانشگاه بوفالو می‌رسد و امیدوار است که اولین کارآزمایی‌های بالینی را در طی سال آینده آغاز کند.

Arany می‌گوید: «من فکر می‌کنم به افزایش تدریجی دانش بهای بیش‌تری داده می‌شود و به‌راحتی پذیرفته می‌شود، چون نشان می‌دهد که: گام بعدی این است. چیزی شبیه این از جعبه خارج می‌شود. من فکر می‌کنم این موجب اختلال است».

Arany در پاسخ به این که چه چیز دیگری در دندان‌پزشکی موجب اختلال شده است، ترمیم‌های همرنگ دندان را نام برد. Arany می‌گوید که ظاهراً دنیای دندان‌پزشکی نسبت به آن‌ها مقاومت بسیاری نشان داده است. این مواد در ابتدا مشکلاتی از قبیل رنگ‌گرفتن، نرمی بیش از حد و نیاز به جایگزینی داشتند. به نظر می‌رسید که ترمیم‌های فلزی همیشه به‌عنوان تنها گزینهٔ واقعی دندان‌پزشکان باقی بمانند. اما این فناوری بالغ شده است و اکنون به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیماران از این فناوری سود می‌برند، چرا که دیگر لازم نیست دندان‌پزشکان دندان‌ها را به‌اندازهٔ سابق تراش دهند.

پس این فقط یک مشکل در روابط اجتماعی است؟ آیا دندان‌پزشکان در ارتباط برقرارکردن با پیشرفت‌ها در زمینهٔ کاری خود ضعف دارند؟ یا مشکل از ماست؟ شاید ما تنها کمی در مورد دهان‌های‌مان احساس ضعف می‌کنیم.

Jonathan Garlick، استاد آسیب‌شناسی دهان و دندان دانشکدهٔ دندان‌پزشکی دانشگاه Tufts، می‌گوید: «شما واقعاً باید برای‌تان سؤال پیش بیاید که چرا بیماران حساسیت بیش‌تری (نسبت به پیشرفت) ندارند. فکر می‌کنم دندان‌پزشکی هنوز به‌عنوان یک روش تهاجمی دیده می‌شود. این که دست‌های کسی در دهان‌تان باشد، موجب احساس ناخوشایندی می‌شود».

و این فقط یک سخت‌گیری مدرن نیست. در یک نامه که در سال ۱۸۴۵ در مجلهٔ New England Journal of Medicine منتشر شده است، از همکاران پزشک خواسته شده که به‌اندازهٔ کافی به دهان و دندان توجه کنند.

«هدف من در این مقاله عمدتاً توجه این حرفه به موضوع دندان است، موضوعی که بیش از حد نادیده گرفته شده است. دلیل این که پزشکان به این شاخه از جراحی توجه چندانی نکرده‌اند یا در درجهٔ دوم یا سوم اهمیت برای‌شان قرار دارد، چیست؟ اگر یک نفر تمام دندان‌هایش را از دست داده باشد، به‌اندازهٔ زمانی که دندان‌هایش کامل باشند، از سلامت بهره‌مند نیست و نیز نمی‌تواند انتظار داشته باشد که مدت زیادی به زندگی ادامه دهد».

بنابراین ما در محاصره هستیم. اگر از یک دندان‌پزشک بپرسید که این رشته چگونه تغییر کرده است، او لیستی از نوآوری‌ها را به شما خواهد داد. اما زمانی که شما در یونیت بنشینید، با تماشای ابروهای گره خورده و چروک دندان‌پزشک همزمان با قضاوت یک‌طرفه او در مورد مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن شما، حتا یک فرد سالخورده هم دقیقاً احساس می‌کند مانند یک بچهٔ کوچک با او برخورد می‌شود؛ سروصدای آشنای پس‌زمینه بماند.

اما Arany و دیگران با فناوری‌های جدید پیش می‌روند. امید است که مردم در آینده احساس نکنند که در عصر تاریک دندان زندگی می‌کردند.

Kinane می‌گوید: «با این حال شما به نکتهٔ خوبی اشاره کردید. این نوع تمیزکردن که به معنی صرف‌کردن وقت برای تمیزکردن تمام دندان‌هاست، کاری پرزحمت و منسوخ است. ما در حال حاضر در حال کار بر روی این مسئله هستیم».